Mizo Poetry 7 : World Suicide Prevention Day Pualin

September ni 10 hi khawvel pumah 'Mahni Intihhlum Venna Ni(World Suicide Prevention Day)' a ni a. Kum 2003 aṭang khan mahni intihlum an lo tlem zawkna tur atana hmalakna, ṭanrualna leh inzirtirna tur atan hman ṭhin a ni a, International Association for Suicide Prevention, World Health Organization leh World Federation for Mental Health ṭangrualin an huaihawt ṭhin a ni. Kum 2020-ah hian 'Working Together To Prevent Suicide' tih thupuiah neih a ni a, kum 2018 aṭang khan he thupui hi hman a la ni char char a ni. 

Kumtin mi maktaduai khat vel mahni intihlum hi an awm ziah anga chhut a ni a, second 40 danah mi pakhat zel mahni nunna titawp awm ṭhin ang leh nitin mi sang thum vel vel zet awm ṭhin anga ngaih a ni. Kum 2020-ah phei hi chuan mi maktaduai khat leh a nuai nga vel zet mahni intihlum hi awm tura chhut a ni a, kan khawvel boruak, hri leng avang leh a nghawng hrang hrang avang hian hei aia tam daih zawk tura ngaih a ni lehnghal!

Mizoramah pawh mahni intihhlum hi thil thar a ni tawh lo a. Mak leh danglam viau ang pawhin kan ngai ta meuh lo! World Suicide Prevention Day-ah hian mahni intihhlum leh chumi venna awareness lam poem ṭhenkhat, Mizo Kutchhuak ngei kan rawn tarlang dawn a ni.

Read More: Thunderbird Pali: Vanneihtluanga Beidawnna Piah Ram

1. Thlahna Hnuhnung
- Dingngheta Hmar

Tunge i nih ka hre ngai lo va,
Eng tianga na nge i tawrh lah ka hre hek lo;
Chinlai lung lai erawh a na tih ka hria e.

Dam i thlakhlelh loh bik ka ring lo va,
Dam duhin vawi tam damna i zawn loh ka ring hek lo;
Damna nia i hriat chhun i thlang tih ka hria e.

Ṭanpuitu zawnga i vàn lai khan,
Hrethiama puitu tawng ve ni la chu;
Mi dawihzep tiin i sakhming an sel lo tur.

Hei erawh hrethiam ni la chu -
Leilung rimawi te hian kawng min hrilh a,
Vanrang chhum te khian hringnun an tarlang a,
Tlang kara ni khian beiseina a entir asin.

Hei hi hria  ni la chu -
Ruahpui a lo sur a, khawvel a thim chang hian,
Ni eng lang lo tur hialin lang ṭhin mah se,
Thimna hnehin khawvel a eng leh ṭhin asin.

2. Beiseina Piahah
–Lalvensangi Chawngthu

Ka paih thlak tawh suangtuahna kha 
ka tungding ang a,
rinna mawl tê tê leh beiseina 
mawlmang tak tak kha ka khawl khawm leh ang.
Lasi thawnthu leh hlimawm taka 
tawp ṭhin thawnthute chhiar ṭha lehin,
nun hi a mawi leh theih ka ring leh ang.

Read More: Artui Pum Thum

3. Thawk La La
–Ramlawt Dinpuia
i natna natzia ka hriatpui lo che a,
i hliam thukzia ka hmu pha hek lo;
i nui hmel phena i mittui ka hrethiam lo va,
i thinlung rum ri ka hre phak bawk lo.

he khawvel nunrawngah hian
nun kawrawng nei a, 
pawnlam him, chhunglam thim siin
tuar rual loh, tuar loh theih si loh khan
chhum leivak angin a bawh chuai che a,
hawi leh chuanna tur pawh awm lovin a thim vek a!

hliam i ni a, i na a, i tap a,
i chau a, i tlu a, i khur a;
dam thlahlel lo, thih chakin!
i natna kha ka tuarpui pha lo che a,
i hliam kha ka tuam dam thiam lo va,
i mittui ka hruhul thei hek lo.

mahse thawk la la, lo nung hram hram rawh aw?

i nun khan khawvel a mawi si a!

Read More: Nunna Hlu Bik A Awm Em? BLM Vs ALM

4. I Tan
–Aremruati Ngente

I lungngaihna ka vaikiansak thei ang che ka ti lo va,
I ritphurh ka thinthlaksak ang che ka ti ngam hek lo,
I beidawnna chhilh bo turin beiseina tukverh ka hawn sak ang che ka ti ngawt thei lo va,
I chak lohna paih bovin chakna thahrui ka chhiah ang che ka ti hek lo,
Chung zawng zawng hrilhfiahna chu nangmahah a awm tih ka hria a,
Hmuh tir che ka tum mai chauh a ni.

Kum tam tak chhung nangmah chauhin i awm thin a,
Kha khawvel zim tea i khawvel dinchawpah khan,
Hausa leh rethei te intlansiakna khawvel hi bihruksan i tum thin.
I tawrhna chuan hmuhsitawma a chantir che hlauin,
Lemchanna hmaikawr i vuah a,
Nangmaha nangmah pawh i lantir ngam lo tiraw?

Ihmaw!
Khawvel hi tu tana siam nge anih tih hi i ngaihtuah ngai em?
Pathianin leilung a dinlai khan,
Chhuan lo la awm zel turte haichhuah turin thil tam tak a phum ru a,
Hlimna leh lungngngaihna, vanneihna leh vanduaina,
Beiseina leh beidawnna, natna leh damna,
Zirna leh zirtirna tawp thei lo he leilungah hian chhiah a ni a,
Kan zavai hian chawlhna zawngin, chu zinkawng chu kan paltlang theuh a,
Pumpelhna kawng siam a ni si lo.

Nang aia dinhmun thaa ding ni a i hriat te,
Hausakna leh vanneihna neitu ni a i ngaih thin te,
Hlimna chelhtu ni a i ngaih te kha,
I anpui te vek an ni a, 
Nangmah ang tho va nunna pakhat nei,
Vaivut a kir leh tur mai an ni,
I tih theih loh nunna pe turin,
Theihna an nei bik lo asin.

I awh thin fahrahte tana nu leh pa hmangaihnate,
Thlamuantu nuta dinhmun leh,
Farnu leh laizawn nihna hlu tak kha,
He ti mai hian ka luah zo lo a ni mai thei...!

Mahse, hmangaihtu nei lo va i inngaih thinna kha dahbo la,
Thian tha nei ve lo a i inngaih thinna kha theihnghilhin,
Chung ngaihtuahna te chuan i suangtuahna khawvel an chimbuai leh dawn hunah pawh,
Hmun dang hawi lovin keimah chauh hi min en thin ang che aw...

I ngawih rengna thuruk kha ngaithla turin ka inpeih a,
Ngaithlatu nei lo va amah leh amah inchhiar thin thawnthu khan,
Chhiartu a nei tawh a ni tih han hriattir ta che,

I damna thlen turin,
I nunruak hnawhkhat turin,
I hliam tuamdam turin,
Theihna ka nei lo a ni mai thei,
Mahse, engtik hunah pawh he thinlung hian,
"Hriatthiamna" in a ngaithla thin ang che...

Read More: Kan Khaw Thlanmual

5. Nakinah Chuan 
–Ginjiro

Nakinah chuan
Mittui awmzia i hria ang a
Mittuiin awmzia a neih loh hun i hre fiah bawk ang
Hringnuna buaina ten an nuai hun che a la thleng ang a
Tin, 
Hringnunin a nuai hun che a la thleng bawk ang
Awmze nei ngai lo ten i tan awmzia an la nei ang a
I tan a pawimawh ber ṭhin khan kiansan hun che a la nei ang

Rimawi leh ṭawngkam ṭha ten huat thu an sawi hun a la thleng ang a
Zing ni chhuaka beiseina nei tawh lo khan
Zanlamah anchhia lawh tur zawngin
I phur i tihrit belh ṭhin si a
Mahse
Tu dem tur mah i ni lo

Kei chuan tawpna zawnga i kun lai khan
Ka dem lo che
Zan khat, mittui nena i sual chhuak pawh kha i chak tawk ka ti asin
Ṭang fan fan rawh aw

Chumi hunah chuan
'Ral tur zawng zawng ral se, kei erawh ka ral ve lo ang ' tiin ding hram hram ang che.
I kun a, ṭhingṭhiin ṭawngtai thei lo pawh ni la,
Bawkkhupin mittui nen hun hmang mah la..
Ral ve suh ang che.
Ral tur chu i lungngaihna zawk kha a ni
Chhumdumin kian hun an nei a
Hringnun hi ruah thimpuiin a chiah reng tura siam a ni lo asin.

Read More: Mizo Novel 3: C. Lalnunchanga Kutchhuakte

6. Thlan
–Lalduhsaka Ralte

Tlawm duh loin
Bei fan fan chungin
A hneh zo chuang si lo
Thihna chu. 
A zal ta
A kumkhaw in turah chuan
Mittui nen an thlah kha.

Hun hi a ni, nunrawng ta ber chu. 

Kum sul tam em pawh a liam hmain, 
A zalna hmun chuan
hriatreng a hlawh zui lo. 
Hlawhtlinna pawh a hlawhchhamna
Rimawi ber pawhin thawm a chhuah ngamlohna
Beiseina pawh a beidawnna hmun, 
Ruam thuk tak a va ni em. 
Hmangaih nunna tawpna hmun chu, 
Sawm loh leh lawm loh nungchate 
nunna inṭanna a ni si
Tisa chu vaivutah a chang a
Chutin sulhnu leh nunhlui pawh. 

Thlir teh, 
Mihring tawpna hi.
Hringchan lantirtu lungphun pawh, 
Reilo te atan mai a ni a din ni.
Tawpna hian hahdamna thlen mah se, 
Hahdamna hian hlimna a thlen chuang si lo.

A va ho em
Hringnun leh a tawpna hi...!

Read More: Zuahliana Thawnthu

7. Vawikhat Chauh Tal
–Ramlawt Dinpuia 

ruah a sur a,
chhum a zing a,
tunge i nih hria an awm lo.

ni a sa a,
khawvel a mawi a,
ngaihsaktu che an awm lo.

ngaithlatu i mamawh laiin
fuihtu pek i ni a,
hrethiamtu i ngaih em em laiin
hmusittu che hlir an ni a,
tanpuitu i koh laiin
khawngaihtu an lokal a!

zan a ni a,
arsi leh thla eng
fur nunrawngin a hliah a,
thlifimah chuan
thihna rim a tel a,
chingpirinu
thizun chuan nunna chhat turin
a ko che a...

tichuan, nunna chu
a petu hnenah pekkir tumin
i chakna i sawmkhawm a.

i thlan lungah chuan
engnge kan ziah tak ang le?

thawk hnuhnung ber i lak hmain,
a tawp nana mit i khap hmain
i ban kha min pe la,
i mittui kha min hruktir la,
i aw min ngaihthlaktir ta che?

chawlhna ramah ka hruai ang che ka ti lo a,
tap tawh ngai lo turin ka siam ang che ka ti bawk lo a,
i harsatna ka hrethiam ang ka ti hek lo–
mahse ka vuan ang che nga,
ka tahpui ang che nga,
ka ngaithla ang che.

vawikhat chauh tal

Read More: All The Lights We Cannot See