Mizo Sermon : Tu Nge Isua?

Josh McDowell chuan sap intifing dang ang thoin Isua ringtu Kristianho chu mi a let derah a ngai a. An rin Isua Krista chu rin tlak a nih lohzia te, Nazareth khuaa mistiri satliah mai a nih thute chiang taka tar lan tumin nasa takin research a bei a. Mahse a beisei loh dan zawng takin Isua chu a hmu chhuak ta tlat. Mistiri satliah mai mai a nihzia pho lan tuma beitu khan zui tlak a nihzia a hmu chhuak a, rin tlak a nih lohzia hmuh tuma beitu kha ringtu rinawm berah chhuakin ‘More Than a Carpenter’ tih lehkhabu a ziak a, copy million 15 chuang zet hralh a ni nghe nghe.
 
Josh McDowell ang hian mi tam takin Isua hi tu nge a nih chiah tih hmuh chhuah tumin an lo zawng tawh a. Rinhlehna mit a\anga Isua hmuh tum te, khawvel thiamna leh finna nena Isua zawng te pawh tam tak an awm tawh. Mahse, Isua chu tu nge a lo nih chiah tih hi physics a\ang te, philosophy a\ang te, Biology, Chemistry leh History a\ang tea chhan chi a lo ni lem lo. Thiamna leh finna hmanga zawngtu chuan chhanna dik a pe thei ngai lo a, a pe thei ngai bawk hek lo ang.
 
A nih leh Isua chu tu nge a nih? Nikhua kan hriat tirh a\angin a chanchin hrilh kan ni a, vawiin thleng hian Isua chanchin chu kan la ngaithla mawlh mawlh zel a, a hnung zui leh amah ring intiin kan phak ang tawk leh thiam ang tawk, peih ang tawkin kan la zui ve \auh \auh zel hlawm a nih hi. Chuti chung chuan Isua hi kan hre fuh tak meuh em? Kan hmu chiang takzet em? C. Lalzarmawia chuan ‘Hre chiang ila nang ka bosan tawh lo’ng che’ tiin hriat chian lehzual a duhzia hlain a puang chhuak a, hriat chian tawk leh hriat tawh a awm thei lo a ni maithei.
 
Kan nitin nun hman dan te, kan ngaihven zawng te hi han ngaihtuah ila. Kan ram dinhmun te pawh hi han thlir ila. Kum 100 chuang zet hre tawh si hian a tak takin Isua hi kan lo la hre chiang tawk lo a ni ang a, tih mai a awl a ni. Kan politics chhiatzia te, hna lak fair hleih theih lohzia te hi ngaihtuah ila. |halai huangah pawh |KP, K|P,PYD,SAY etc., in plan leh project ropui tak tak kan nei chung hian ruihhloin a tihbuai tam tak an la awm zel tho a. Khawvela inkhawm nasa ber tih hial tur kan ni chung hian kan thlarau nun a dam lo a, kan rilru lah a dam hek lo. Civil hospital Psychiatry OPD leh Pu Hrekima clinic te hi han kal ila, Mizo \halai te kan dam lo takzet tih chu a chiangin ka ring. Activities kan ngah em em a, |KP kan phur em em a, zaipawl kan zai mawi em em a. Mahse kan dam si lo. Eng nge a chhan ni ang? Isua hi kan hre fuh lo deuh a ni thei ang em?
 
Chanchintha Mathaia 16:13-19 lo chhiar ta ila: Isuan Filipa Kaisari bial a lo thlen chuan, “Miten Mihring Fapa hi tu nge a ni an tih?” tiin a zirtîrte chu a zâwt a. Anni chuan, “Ṭhenkhatin, ‘Baptistu Johana,’ an ti a, ṭhenkhatin, ‘Elija,’ an ti a, ṭhenkhatin ‘Jeremia emaw, zâwlnei tu-a emaw,’ an ti,” tiin an chhâng a. Ani chuan an hnênah, “A nih nangnin tu nge nia mi hriat?” a ti a. Simon Petera chuan a chhâng a, “Krista, Pathian nung Fapa chu i ni e,” a ti a. Isuan a hnênah, “Simon Barjona, i nihlawh e, mihringin an hrilh lo che a, ka Pa vâna miin a hriattîr che a ni zâwk e. Tin, nang, Petera i ni tih ka hrilh bawk a che; he lungpui chungah hian ka kohhran ka rem chho vang a, mitthi khaw kulh kawngkhârte chuan a ngam lo vang. Vânram chabite ka pe ang che a, lei chungah eng pawh i phuar apiang vânah phuar a ni ang a, lei chungah eng pawh i phelh apiang vânah phelh a ni ang,” a ti a.

Tu Nge Isua – Mi Hriat Dan
Kan Bible chhiarah khan Isuan miin an hriat dan kha hre duhin a zirtirte a zawt a. Miin Isua an lo hriat dan chu, ‘Baptistu Johana emaw, Elija emaw, Jeremia emaw, zâwlnei tu-a emaw’ tih a ni. Isua chu Pathian fapa ni loin Pathian zawlnei tu emaw ber ni turin an ngai tihna a ni. Tunlai hunah pawh hian Isua hi Mohamed-a te, Buddha te leh sakhaw hruaitu  dang anga ngai an awm \hin a. Pathian tirhkoh pakhat ve mai a nih thu sawi leh Pathian a nihna sawi bo tum an awm \hin bawk.
 
Isua hi a hunlaia mite khan an hai a. |henkhat phei chuan ‘Hemi hi thingrem siamtu fapa kha a ni lo vem ni? A nu Mari an tih hi a ni lo vem ni? A unaute pawh Jacoba, Josefa, Simona, Juda an tihte chu an ni lo vem ni?’(Mathaia 13:55) an ti hial a ni. A nihna takah chuan hemite hian Isua kha an hre chiang. A nu an hria a, a u leh naute pawh an hre chiang. A pa leh a pa hnathawh thlengin an hre thlap. An bon viau ang lawi asin. Mahse Isua chu tu nge a nih tih an hre fuh si lo. Evangelist \awngkam thiam deuh phei chuan sawi se an va han chhah mep mep tak an ti ang. Lehkhabu chu ni la I to ngawt ang, I chhah em mai tih tur chi an ni hial ang.
 
Keini pawh hian Isua hi hre chiang kan inti viau maithei. A rawngbawlin theih tawpin kan tel a, ‘Lockdown vanga inkhawm theih loh lai pawh khan inkhawm ka chak thei lutuk’ te kan ti maithei. Mahse Isua nu leh unaute hming zawng zawng hre thlap, a pa eizawnna nen lama hre kim kelh ho khan Isua an hai tlat ang hian kohhran active member, zaipawl regular, inkhawm taima em em chung si hian Isua kan hre fuh loin kan hmu fuh lo thei tlat a ni.
 
Tu Nge Isua – Petera Hriat Dan
Zirtir ten mi dangin Isua an hriat dan an han sawi diat diat hnuah chuan ‘A nih nangnin tu nge nia mi hriat?’ tiin a han zawt thut mai a. Kan \henawm pain Isua a hriat dan leh hriat fuh si lohzia sawi chu nuam kan ti viau thei a, kan pastor-in Isua a hriat dan te pawh kan sawi zut zut thei maithei. Mahse miin an hriat dan hi a lo pawimawh ber lem lo a, keini hian tu nge a ni kan tih tih lai hi a pawimawh zawk chu a ni.
 
Simon Petera khan Isua nihna chu a lo hre chiang khawp mai a, full mark hmu turin, ‘Krista, Pathian nung Fapa chu i ni e,’ tiin a chhang. Kan zui Isua hi thingrem siamtu satliah mai a ni lo a, zawlnei tu emaw mai a ni hek lo. Mohamed-a te, Budha te anga pathian tirh satliah ngawt a ni hek lo. Isua chu Krista, Pathian Nung fapa a ni. Pathian thi, Pathian thiltihtheihna nei lo leh Pathian chakna nei lo ni loin Pathian Nung fapa a ni a. Zui tlak a ni satliah lo a, thih thlenga zui tlak a ni.
 
Pathian nihna hre chiangtu Sadraka leh a \hiante kha chuan, ‘He meipui a\ang hian min chhan chhuak thei tih kan hre si a. Min chhan chhuak dawn lo mah se la i milim hi chibai kan buk chuang lo ang’ tiin khawvel lal ropui leh thiltithei Nebuknezara kha an chhang ngam. Chibai kan buk, kan Lal hi harsatna hmun leh lungngaihna, buaina hmun a\anga min chhan chhuak theitu tur a ni a. Kan harsatna a\ang hian min chhan chhuak dawn lo pawh lo ni palh ta se, min chhan chhuak dawn lo chung chung pawha zui tlat tlak Pathian a ni. Tam tak chuan kan buaina ching feltu atan chauh te, hna \ha tak min petu tur te, result \ha tak min petu tur atan chauh te, mal min sawmtu tur atan chauh te kan duh \hin. Mahse ‘Ka kawng daltu luipui lian min hruai kai loin, ka manganna au thawm pawh min chhang dawn lo mah la, ka ring zel ang che’ tia zui tlak Pathian a ni.
 
Isua – Kawng leh Thutak leh Nunna
Isua nihna amah ngeiin chiang taka a sawi chu, Johana 14:6-ah khan ‘Keimah hi kawng leh thutak leh nunna ka ni’ tiin kan hmu a. Kawng dika min hruai theitu, thutak min kawh hmuh a, nunna min pe theitu chu a ni.
 
Kum 2021 a lo her chhuah khan mi tam tak rilruah chuan ‘Kumin hi kum \hat kum ni ve tawh se la, kan hripui hi reh se la, hma thar i han la tak tak teh ang’ tih a awm a. Mahse kum \ha chu kan beisei ngam chiah lo a, hripui a bo mai pawh kan ring ngam meuh lo. Inkhawm pawh kan inkhawm theih lawk kan ring hlawm lo a ni. Kan bei a dawng ru a, hma lam a thim niin kan hria. Kum thar pawh beiseina leh phur tharna nen kan thlir \ha ngam meuh lo.
 
Keimah ngei pawh hi ka ni tho mai. Kum hmasa lam kha ka tan kum malsawm lo zet a ni ve tho a. Khawvel min tibuaitu ai maha min tibuaitu pakhat, chhungkuaah natna khirh angreng takin min bawh a. Kan tan chuan hripui tel hauh lo pawhin kum \ha lo a ni sa tawh. Chutiang khawpa hun thimin min bawh avang chuan kum a lo thar chuan kum \ha zawk a nih ka beisei ve khawp a, kum malsawm zawk leh hlimawm zawk ka beisei a ni. Mahse, chutiang ka beisei lai chuan hmalam hun engmah ka hre bik chuang lo a, beisei loh ang takin kum rapthlak zual zawkin mi rawn nang leh thei tho mai.
 
Chu chu mihring hi kan ni. Kan hma lam hun kan hre lo a, fingin ropui viau pawh ni ila kan kawng zawh tur hi kan hre lo, rin lawk dan pawh kan thiam lo a nih ber hi. Kawng chin kawi khat pawh hre lo mihring hian kawng chin hria ni satliah lo, kawng leh thutak leh nunna Isua kan rin a, kan zui mai loh chuan theih kan nei tlem em a ni.
 
 
Isua – Retheite Lal
Bawih chhuah hla phuahtu Thanga chuan,
Aw Lalpa Chungnung ber, kan fak hle a che!
Pathian Nung, Engkimtithei I ni e;
Hnehchhiahte, bawih, riangvaite, mi sualte \hian,
Fahrahte, retheite Lal, Pa leh Pathian.’
tiin Isua nihna chiang takin a puang a. Isua khan Bethlemhema ran in rawn thlang kher lo ang ta se la, a pian thu hre hmasa turah khan beram vengtute tel loin khawchhak mi fingte chauh kha thlan ni ta se, Nazareth khuaa pa mawl, nu mawl ve tak kha pian nan rawn thlang lo se, a zirtir atan pawh sangha mantu vel mai mai thlang loin mi hausa leh ropui, pharisai tih ang chi vel te kha han thlang se la, mi a tihdam turah pawh hmeithai fa te, thinhrik hlawh phar natna vei te hnawlin mi hausa fa leh mi challang fate emaw chauh han thlang mai se la chuan aw… keini ho hi vawiinah hian Biak In kan thleng pha lo ang. |KP-a kan inhman a rem lo ang a, Amah fakna hla pawh kan sak ve a thiang hek lo ang.
 
Mahse kan Lalpa hian mi sualte \hian nih a zak lo a, mi retheite Lal nih a zak hek lo. Khawtlangin an thinhrikte kiangah awm a hnial lo a, miin an rah beh leh an hnehchhiahte tan a ding zawk a ni. Chu khawngaihna avang chuan pangchang takin, ‘Abba, ka pa’ kan lo ti ve thei ta a. Khawngaihna avang chuahin a hnung kan zui ve a rem a, khawngaihna avang vekin a rawngbawl phalsak kan lo ni ve ta a nih hi.
 
Chutih rual chuan kan nitin nunah, kan rawngbawlnaah. |KP anga hma kan lakna leh kohhran anga rawng kan bawlnaah hian Isua nihna hi kan theihnghilh \hak \hin si em le? Keini pawh khawngaihna avang chauha tling, K. Hminga hla anga ‘Buklung buma buk tlin’ chawp mai mai hian  tling lo tih bik riau te, hnawl leh thlei bikte kan nei \hin em? Isua hnung zui inti si hian Isua ang lo takin mi hnuaihnung zawkte kan kal kan \hin em le? Tlema sual deuh anga kan ngaihte hi kan ngai thei lo viau ang a, kan zinga an rawn tel ve pawh phal lo ni awm tak hian kan lo melh hrek hrek zel em? Mi hausa leh challang chin deuh chu kan lo ti huam huam a, tlema mi berh ve deuh anga lang te chu kan lo ngaihsak ngai lo \hin ang em? Chu chu Isua nihna a ni lo a, Isua zia a ni hek lo.
 
A hnung zuitute hian kawng dang kan zawh a rem lo a, Isua hmangaihte kan kalsan a rem hek lo tih hi hre thar ang u. Isua hniak zuiin hmuhsit leh nuihzat tuar tur pawhin khawvelin a hnawl, a ensan leh a rah behte tan hian I ding zel ang u. Chu chu Isua nihna a ni si a.
 
Isua Hriat – Mahni Inhriatna
Petera’n Isua nihna hre chianga dik taka a chhan khan Isua nihna a hria a ni ngawt lo a, ama nihna a hriat chian phah a ni. Hmasanga Greek khawpui hmingthang Delphic hmuna Temple of Apollo-ah chuan gnothi seauton tih a inziak kulh a. Chu chu know thyself tihna niin vawiin thlenga thu fing tawi, pawimawh leh lar ber pawl ni zui ta a ni. Grik mi fingho khan thil pawimawh tak tak an hmu chhuak a, vawiin thleng thu fing ber ber an chham chhuak nual bawk. Chutiang mifingin an ngaihpawimawh, an temple ropuia an tar lan kuau chu ‘Nangmah kha inhre chiang rawh’ tih hi a ni.
 
Tu nge kan nih tih inhriat chian hi a pawimawh a, kan career thlanna, subject thlanna leh thil hrang hrangah hian mahni inhriat chian a pawimawh \hin. Mahse mahni inhriat chian tur kan tih reng lai hian mahni inhriatna tur kawng kan inkawh hmun \hin tam tak hi chu a fuh lo \hin si. Mahni inhriatna, mahni inhriat chianna \ha ber leh dik ber chu Isua hriat chian hmasak hi a ni. Petera pawhin Isua nihna a hre fuh a, ama nihna ahriat phah ang khan keini pawh hian Isua hi hre chiang hmasa ila, Isua hi hmu fiah hmasa ila tu nge kan nih kan inhria ang a, kan nunah hian eng nge kan tih tur tih te, eng kawng nge kan zawh ang tihte kan hre thei dawn a lo ni.
 
Tlangkawmna
Joba kha Pathian meuh pawhin, ‘Lei chungah hian amah anga famkim, mi ngil, Pathian \ih mi, thil \ha lo laka insum thei mi tum ah an awm lo asin’ a tih hian khawpa pa fel leh \ha famkim a ni. Mahse chutiang mi pawh chu harsatnain a han nuai tak tak chuan Pathian a lo hre chiang hauh lo a. Pathian a lo hmu fiah tawk zo lo. A harsatna, buaina leh natna tawh zawng zawng chu a hriat fiah loh Pathian hriat fiahtirtu tur a lo ni zawk a, a tawpah chuan, ‘Benga hriatna mai zawngin ka hre tawh chia, mahse tunah zawng ka hmu ta che’ tiin Pathian a hmu fiah ta a nih kha.
 
Keini pawh hian benga hriatna ringawt chuan Isua hi kan lo hre viau tawh ang a, a rawng pawh phak tawkin kan lo bawl ve chiam tawh a ni thei ang. Mahse benga hriatna mai chu a tawk lo a, amah kan hmuh tak tak a, amah kan hriat chian lehzual hi a ngai a ni. Tu nge Isua tih hi hre thei turin leh miin keimahniah hian Tu Nge Isua tih chhanna an hmuh theihna turin a hnenah intlu lut ila, a lam I hawi ang u.